 |
|
|||
نووسینی: ئاری نانەکەلی ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی دیموکراتی کوردستان
جوڵانه‌وه‌ى ناسیۆنالیزمى كوردى و ڕووخانى میرنشینه كوردییه‌كان له نیوه‌ى دووه‌مى سه‌ده‌ى نۆزده‌م و پێشێلكردنى ڕێكه‌وتننامه‌ى چاڵدێران له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانى عوسمانى، وێڕاى خاڵه نه‌رێنییه‌كانى ، خاڵى وه‌چه‌رخان بوو له مێژووى نوێى كوردستان ، دواى ئه‌وه‌ى بووه فاكته‌رێك بۆ گه‌شه‌كردنى هزرى ناسیۆنالیزمى كوردى، هه‌روه‌ها بنكه‌یه‌كى تر دروست بوو بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ى هزرى كورد له ڕۆژهه‌ڵاتى كوردستان به‌ناوى ( كۆمه‌ڵه‌ى جیهانبینى )و دامه‌زرێنه‌ره‌كه‌ى (عه‌بدولڕه‌زاق به‌درخان) بوو ، به‌ڵام جوولانه‌وه نه‌ته‌وه‌یییه‌كان له ڕۆژهه‌ڵاتى كوردستان لاوازتر ده‌ركه‌وتن به‌راورد به جوولانه‌وه هزرى و سیاسییه‌كانى به‌شى باكوورى كوردستان ، به‌ڵام ساڵى " 1920 " ساڵى وه‌رچه‌رخان بوو بۆگه‌لى كورد، دواى ئه‌وه‌ى په‌یماننامه‌ى (سیڤه‌ر) له نێوان وڵاته هاوپه‌یمانه سه‌ركه‌وتووه‌كان له جه‌نگ و ده‌وڵه‌تى عوسمانى، له سێ بڕگه‌دا ئاماژه‌یه‌كى ڕوونى چه‌سپاند له‌سه‌ر بڕیارى مافى چاره‌ى خۆنووسین بۆ نه‌ته‌وه‌ى كورد له باشوورى كوردستان ، دواتر ڕووداوه سیاسییه‌كانى له ده‌وڵه‌تى عوسمانى هاتنه پێشه‌وه به‌هۆى وه‌رگرتنى ده‌سه‌ڵات له‌لایه‌ن كه‌مالییه‌كان و پرسى موسڵ له‌نێوان به‌ریتانیا و توركیا، جارێكى تر كێشه‌ى كورد و ئامانجه‌كانى له كۆنگره‌ى لۆزان له‌ساڵى 1923ز، به هه‌ڵپه‌سێردراوى هێشته‌وه . تاوه‌كو ئه‌و ڕۆژه‌ى جه‌نگى دووه‌مى جیهانى(1939-1945) هه‌ڵگیرسا و به‌شێك له خاكى ئێران كه‌وته ژێر چنگى یه‌كێتى سۆڤێت، ئه‌میش له‌پێناو به‌دیهێنانى چه‌ند ئامانجێكى سیاسى، له ڕۆژهه‌ڵاتى كوردستان، به‌شێوه‌یه‌كى ناڕاسته‌وخۆ پشتیوانى له دروستبوونى قه‌واره‌یه‌كى كوردیى سه‌ربه‌خۆ كرد ، به دروستبوونى كۆمارى كوردستان، گه‌لى كورد گه‌یشته به‌شێك له ئامانجه‌كانى، به‌ڵام مه‌رامه سیاسى و به‌رژه‌وه‌ندییه ئابوورییه‌كانى وڵاته زلهێزه‌كانى جیهان و سه‌رهه‌ڵدانى جه‌نگى سارد له نێوان یه‌كێتى سۆڤێت و وڵاته یه‌كگرتووه‌كانى ئه‌مه‌ریكا، رێگر بوون له‌به‌رده‌م به‌رده‌وامبوونى ، له ئه‌نجامدا ئه‌و كۆماره‌ى خه‌ونى ته‌واوى كوردستانییه‌كان بوو، دواى " 11 " مانگ له دامه‌زراندنى له‌ناوچوو ، ئه‌و پێكهاته كۆمه‌ڵایه‌تییه جیاوازانه‌ى له باشوورى كوردستانیش كه به‌شدارییان له دروستبوونى كۆماره‌كه كرد، له‌وانه‌ش هێزى پێشمه‌رگه‌ى بارزانییه‌كان كه به‌سه‌ركردایه‌تى سەرۆک و ڕیبەری بزوتنەوەی رزگاری خوازی کورد ( مه‌لا مسته‌فاى بارزانى ) بۆ پشتیوانى كۆماره‌كه گه‌یشتبوونه شارى مه‌هاباد و دواتریش بوونه هه‌وێنى دامه‌زراندنى ئه‌و قه‌واره كوردییه، له‌دواى له‌ناوچوونى ، ڕوویان كرده یه‌كێتى سۆڤێت و بڕیاریاندا نه‌گه‌ڕێنه‌وه باشوورى كوردستان، ته‌نها له‌و كاته نه‌بێت كه گوێ بۆ داخوازى و داواكارییه‌كانیان ده‌گیرێ، له‌لایه‌ن كاربه‌ده‌ستانى حكومه‌تى عێراق . له‌لایه‌كى دیكه، دامه‌زراندن و دروستبوونى پارتى دیموكراتى كورد له 16 ئابى 1946 له باشوورى كوردستان ، ته‌كانی گه‌وره‌ى به جوولانه‌وه‌ى رزگاریخوازى كورددا له‌و پارچه‌یه‌ى كوردستان كه له‌ژێر سایه‌ى رژێمى پادشایه‌تى له عێراقدا ده‌یناڵاند ، ڕۆژانه مافه‌كانى پێشێل ده‌كرا و جیاوگه‌كانى زه‌فت ده‌كرا ، به‌ڵام شۆڕشى 14ی ته‌مووزى 1958 كاتێك كۆتایى هێنا به رژێمى پادشایه‌تیى پارێزگارى كۆنه‌په‌رست و رژێمێكى كۆمارى به‌سه‌رۆكایه‌تى عه‌بدولكه‌ریم قاسم هێناكایه‌وه، ئاسۆیه‌كى تازه‌ى له‌به‌رده‌م سه‌ركردایه‌تى سیاسى له باشوورى كوردستان به‌ده‌رخست ، دواى ئه‌وه‌ى له27ى ته‌مووزى هه‌مان ساڵ ده‌ستوورى كاتى ڕاگه‌یه‌نرا و ( نه‌ته‌وه‌ى كوردى به هاوبه‌شى نه‌ته‌وه‌ى عه‌ره‌ب ) وه‌سف كرد ، ئه‌م هه‌نگاوه ڕێگا خۆشكه‌ر بوو بۆ سەرۆک و ڕێبەری بزوتنەوەی رزگاری خوازی کورد مه‌لا مسته‌فاى بارزانى و یاوه‌رانى دواى پیرۆزباییكردن و پێشوازیكردن له‌و گۆڕانكارییه ئه‌رێنییانه‌ى له ڕووى سیاسییه‌وه له عێراق ڕوویاندا ، بیر له گه‌ڕانه‌وه بۆ نیشتمان بكه‌نه‌وه ، ئه‌وه‌بوو بارزانى له‌ڕێگاى فڕۆكه‌خانه‌ى موسه‌ناوه ، دواى 12ساڵ له ئاواره‌یى له 6ی تشرینى یه‌كه‌مى 1958 گه‌ڕایه‌وه عیراق ، ڕۆژى 11 كانونى دووه‌م 1959 پارتى دیموكراتى كوردستان مۆڵه‌تى یاسایى ده‌ركردنى ڕۆژنامه‌ى خه‌باتى وه‌رگرت ، دواتریش به‌پێى یاساى پارته‌كان(قانون الاحزاب) ژماره (1)ى ساڵى 1960 وه‌ك پارتێكى سیاسى له عێراق له 9ى شوباتى 1960 مۆڵه‌تى یاسایى كاركردنى وه‌رگرت . ئەم هەواڵە 640جار خوێندراوەتەوە |
پێناسە | گەلەری | ئەرشیف | پەیوەندی
پێبژاردنی پۆلیسی هاتووچۆ هەولێر | دهۆک | سلێمانی
هەموو مافەکان پارێزراون بۆ ئاژانسی هەواڵی زاگرۆس
Developed By: Omed Sherzad