2022-04-27 [07:10 AM]

دوای سەدەیەك داگیركردن و دابەشكردنی نەتەوە و نیشتیمانی كوردان لە سەر دەستی زڵهێزانی بریتانیا و فەڕەنسا لە ساڵی 1916  لە پێناو بەرژوەندییە تایبەتییەكانی خۆیان ، بەوهۆیەوە كورد زۆرترین قوربانی بەركەوت و ڕووبەڕووی ستەمكاری زۆربووە ، لەگەڵ ئەوەشدا گەلی كورد هەروەها دەستەوەستان نەوەستا ، بەڵام لە ماوەی یەك سەدەی رابردوو  بە ئیرادەیەكی پۆڵایین و بوونی رابەرایەتییەكی كوردپەوەری و نیشتیمانپەوەر  ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم دۆخە سەپێندراوە بۆوە و پشت لە دوای پشت، سەركردایەتیی كورد، خەباتی ڕزگاریخوازییان بەردەوام بوو.
خەبات و تێكۆشانی نەتەوەكەمان و بزاڤی ڕزگاریخوازی كوردستان و خوێنبەخشین و گیانفیدایی هەزاران پێشمەرگەی و خۆبەخش لە پێناو ئازادی و سەربەستی تا بە  ئێستا توانی هەرێمی  كوردستان بگەێنێتە  سەر ئاستی نێودەوڵەتی كە لە خاوەن پێگە  و سەنگی تایبەتی خۆی بێت، بە شێوەیەك كە پەیوەندییە سیاسی، دیپلۆماسی و ئابوورییەكانی  لە ئاستێكی زۆر بەرزدایە  و قەوارەكەی و سەركردایەتییەكەی وەك كارەكتەرێكی دیار و جێگەی متمانە و كارای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و نێودەوڵەتی، مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت. بۆیە، ئەوەی كە لە چۆنێتی مامەڵەكردن هەرێم و سەركردایەتی سیاسی كوردستان دەبینرێت خەباتی شارستانی و دیپلۆماسییە، كە سەردانی وڵاتان و پێشوازیی سەركردە جیهانییەكان،  گەواهیدەرە هەموو  ئەم ڕاستییەن.
بەتایبەت ئەگەر هەڵوەستە و سەرنجی سەردان وبانگهێشتە فەرمییەكان و بەشداریكردنەكانی سەركردایەتی سیاسی كوردستان بۆ وڵاتانی ناوچەكە و جیهان و ئینجا ناوەند ئاكادیمی و كۆڕبەند و كۆنفرانس و هەموو ئەو دیدار و گفتۆگۆ  دیپلۆماسی، سیاسی، ئابووریی و ئەمنییانە لە سەر ئاستێكی بەرز بكەین ، ئەوا ڕۆڵ و سەنگ وپێگەی كوردستان كە شایانی زۆر لەوە زیاتریشە بە هۆی ئەو بیروهزرە ژیرانەیەی سەركردایەتی سیاسی كوردستان كە بەشداری كاریگەرن بە ئاسانی دەردەكەوێت . 
بۆیە، دەتوانین بڵێن كە ئەگەر سەردەمانێك چاومان لەوە بووبێت تەنها لەگەڵ باڵێوزێك یا سیاسەتمەدارێكی بیانی و جیهان باس لە ماف و گەلێكی ستەملێكراو بكەین و دەنگمان بگەێنین ، ئینجا كاردانەوە جیهانیش تەنها لە چوار چێوەی پاڵپشتی مرۆڤایەتی و ئیدانەكردن و هەست و سۆز بوو بێت ، ئەوەتا ئەمڕۆ وەك دەوڵەتێكی سەربەخۆ و هێزێكی كاریگەری و ڕاستەقینە مامەڵە لەگەڵ قەوارەی هەرێم دەكرێت و هەمووان خوازیاری كوردستانێكی بەهێزن .
هەر لەو بارەیەوە ، لە جیهانی ئەمڕۆدا پەیوەندییە ئابوورییەكان زۆرجاریش لە رابردووش بەرژوەندییە ئابووری و پەیوەندییە ئابوورییەكان پێش سیاسەت و دیپلۆماسیش  كەوتووە بە تایبەت لە سەردەمی ئێستاشدا كە جیهان پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیووە ، هەر ئەوەش وایكردووە كە بەشداری و بانگهێشتە فەرمییەكانی هەرێمی كوردستان و ویستی وڵاتانی ناوچەكە و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بەتایبەت وڵاتانی زڵهێزی جیهان  وایانكردووە ، كە هەرێمی كوردستان  دەرگای  كوردستان بەڕووی كۆمپانیا ناودار و گەورەكانی ناوچەكە و جیهان بكاتەوە و ببێتە بەشێك لە نەخشەی ئابووری و وزە لە سەر نەخشەی جیهانی .كە بەدڵنییایەوە ئەمەش سەنگ و بەهێزی پێگەی  هەرێمی كوردستان پیشان دەدات، هەم لە ڕووی جیۆسیاسی و جیوئێكۆنۆمییەوە .
بوونی بیروهزری سەركردایەتی سیاسی چ لە كۆڕبەند و كۆنفرانسە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەكان و هەمیش سەردان و بانگهێشتە فەرمییەكان بەتایبەت لە رووی ئابووری ، دیپلۆماسیی و ئاسایشی جیهان ، بەتایبەت كە ناوچە و جیهان لە گۆرانكاری و پێشهاتی نوێیدایە بۆ داڕشتنەوەی نەخشەی نوێی تایبەتمەندی وگرنگی و بایەخی زۆری هەیە ، بۆ مانەوە و پاراستنی هەرێمی كوردستان، پێویستە سەركردایەتیی كوردستان ، ئەمەش لە ڕێگەی دروستكردنی بەرژەوەندیی ئابووری و دیپلۆماسی و ئاسایشی بۆ ماوەیەكی  درێژخایەن ، بەتایبەت كە پارێزگاریكردن لە  پەیوەندییەكانی ئێستا گرنگی زۆری هەیە ، ئەمەش لە ڕێگەی گرینگیدان بە هێزی نەرمی دیپلۆماسیەت وەك  هەنگاوی ئاشتییانە، بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و وەدیهێنانی مافەرەواكانمان .
بەتایبەت دوای شەڕی نێوان ڕووسیا و ئۆكراینا كە پەیوەندییان بەو ڕووداو و پێشهاتانەی ناوچەكە و جیهاتەوە ، هەیە و مەترسی شەڕ و نائاڕامی و سەقامگیری  بۆ هەموو جیهان دروستكردووە  ، لەو نێوەدا ، ڕاگرتنی هاوسەنگییەكان و مامەڵەكردنی وردبینانە و ژیرانە و هەنگاوی لۆژیكانە لە پێناو پاراستنی ئاڕامی لە سەر ئاستی نێوخۆیی و دووركەوتنەوە لە یاری و مڵمڵانێ‌ هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەكان لە هەموو كاتێكی تر گرنگتر و پێوستترە .
دەتوانین بڵێین كە ، ئەگەر گەلی كورد لەماوەی سەدەی رابردوو ، لە نێو جوڵە سیاسی، دیپلۆماسیی و ئابوورییەكانی ناوچەكە و جیهان ئامادەیی نەبوو بێت ، ئەوەتا بە هۆی بیروهزر و سیاسەتی ژیرانەی سەركردایەتیی سیاسی كوردستان و گڕتنەبەری ئەو دیپلۆماسییە زیرەكانەیە بە شێوازی سەردەمییانە ، توانیوێتی ببێتە جێگەی سەرنج و بایەخ و وەك كارەكتەرێكی بەهێز وچاڵاك مامەڵەی لەگەڵ بكرێت و كوردستانیش وەك ئەستێرەیەكی گەش لە سەر نەخشەی جیهانی بدرەوشێتەوە و چیتر ڕۆڵی كوردستان لە سەر مێزی سیاسی و دیپلۆماسی و ئابووری جیهاندا پاشگوێ‌ و پەراوێز بكرێت .